'Nooit meer zoo droomen' of hoe taal verandert

Als jong meisje brak ik mijn schouder, na een val uit een stapelbed. Dat leverde een gebroken schouder op. Daarna kreeg ik een kaart van mijn opa en oma, waarop in krullerige schoonschrift stond: “Nooit meer zoo droomen, hoor.” Het is al jaren geleden, maar die tekst ben ik nooit vergeten. Als 11-jarige vond ik het maar raar. Het was zo en dromen, niet zoo en droomen.  

Taal verandert. Er is een commissie die voorstellen doet over de officiële spelling van het Nederlands: de Commissie Spelling. Herinner je de tussen-n nog? Ineens werd het pannekoekenrestaurant een pannenkoekenrestaurant. Maar los van spellingsregels die veranderen, verandert taal het meest door de mensen die ‘m gebruiken. Wij dus.

Sms-taal. Straattaal. Emoji’s. Vergeet de kantoortaal niet.  Veranderingen volgen elkaar razendsnel op. En met de intrede van de computer en internet kwamen we erachter dat taal die je van een scherm leest, anders is dan tekst op papier. Omdat van een scherm lezen nu eenmaal meer breincapaciteit vraagt. Met de opkomst van de smartphone ontplofte de hele boel. Want hoe ouderwets is een punt aan het einde van je zin in een appje?

Dus tja…wat je vroeger op school leerde, geldt niet altijd meer. Ik merk dat sommige regels er goed ingestampt zijn, want ik hoor als tekstschrijver regelmatig: 'Maar dat mag toch helemaal niet?' Respect voor de docenten Nederlands van vroeger voor dat erin stampen. 

Dit zijn een aantal taaldingen die vroeger echt niet mochten en nu wel:

Je zin beginnen met het woordje ‘en’.

Als je het toch probeerde in je opstel of brief, dan kreeg je ervan langs. Van die docent Nederlands. En nu? Ja hoor, kan best. Zorg er wel voor dat de zin die je met ‘en’ begint, slaat op de zin of alinea daarvoor.

‘Ik’ aan het begin van je zin

Woest was ik. Die rode streep van de pen van mijn docent Nederlands in de sollicitatiebrief waar ik zo mijn best op had gedaan. Stom gedoe. Gelukkig, nu mag het: ik aan het begin van de zin. Doe dit alleen niet bij elke zin, zorg voor afwisseling.

Geen ik of wij in een zakelijke tekst

Het gebruik van ‘wij’ of ‘ik’ in een zakelijke tekst is prima. Tegenstanders vinden het onprofessioneel. Kijk mee: 

'Onze adviseurs komen bij u langs. Na het bezoek wordt een advies geformuleerd.'

'Wij komen bij u langs. Na ons bezoek formuleren we ons advies.'

In het geval van het tweede voorbeeld zet je toch alvast de koffie klaar? Met die zin kom je dichter bij je doelgroep, en dat is toch wat je wil?

U hebt of u heeft?

Je kunt er over discussiëren, maar het mag allebei. Het is een kwestie van smaak. 

Waar dit vandaan komt? Ooit was u een derde persoon enkelvoud, net als hij en zij. Dus het was 'u is', 'u heeft' en 'u kan'. Maar tegenwoordig zien we u als tweede persoon enkelvoud, als de nette vorm van jij. Dus 'u bent', 'u hebt' en 'u kunt'.

Een aantal is of een aantal zijn

‘Een aantal dieren staan in de wei.’ of ‘Een aantal dieren staat in de wei.’ Het laatste leerden we op school, maar beiden mag tegenwoordig. De tweede vorm is meer schrijftaal dan spreektaal. Zinnen met ‘het aantal’ kunnen alleen maar als enkelvoud: ‘Het grote aantal muizen zorgt voor overlast.’

Datums

Datums mag tegenwoordig, net zoals aquariums, museums en visums. Ik zeg het eerlijk: ik moet er aan wennen. Maar het oorspronkelijke meervoud mag ook nog steeds: data, aquaria, musea en visa. Vooral bij data en datums kan de laatste vorm handig zijn, want data heeft tegenwoordig vooral de betekenis van gegevens.

Uitprinten

We zeggen het zonder nadenken, maar uitprinten is een samentrekking (contaminatie) van printen en uitdraaien. Het staat al weer heel wat jaren in de Van Dale, omdat het zo vaak gebruikt werd. Net zoals nachecken, overnieuw en uittesten. Ik krijg van die laatste drie nog wel jeuk. Maar gelukkig mogen de woorden waaruit deze contaminaties zijn ontstaan ook nog. Dus nagaan en checken, opnieuw en over, uitproberen en testen: kies wat bij jou past.

Zo! En nu aan de slag met het Nederlands van nu. Kom je er niet uit? Laat het me weten en ik redigeer graag jouw tekst. Bel 06-3830 5876 of mail: info@metjepotenindeklei.nl